Έθιμα-Εκδηλώσεις

Τα Χοιροσφάγια είναι έθιμο που συναντιέται και σε άλλα νησιά των Κυκλάδων, όπως είναι η Άνδρος. Μόνη διαφορά ότι τα χοιροσφάγια στα νησιά αυτά γίνονται του αγίου Φιλίππου.
Στο Φιλότι, και σε άλλα χωριά της Νάξου, αποτελεί ανοικτή γιορτή, με φαγοπότι, χορό και τραγούδι, που γίνεται το Σαββατοκύριακο «του Ασώτου».
Οι χοίροι εκτρέφονται από μια ή περισσότερες οικογένειες ή φίλους από κοινού και σφάζονται πανηγυρικά και καταναλώνονται από τους ίδιους.
Από τους χοίρους παράγονται λουκάνικα και γλυνερό.
Το γλυνερό φτιάχνεται από κομμάτια λίπους και διατηρείται σε πύλινα δοχεία, με μπόλικο αλάτι και καταναλώνεται, συνήθως με ομελέτα τηγανητές πατάτες και μπόλικο κρασί.

Για τους επισκέπτες του χωριού η οργάνωση αυτού του εθίμου –όπως και της Τσικνοπέμπτης– γίνεται με ευθύνη του Αθλητικού και Μορφωτικού Συλλόγου Φιλοτίου, σε κοινόχρηστους χώρους.

Γιορτάζεται τ’ άι Γιαννιού το βράδυ, μετά το κάψιμο των Μάηδων.
Το έθιμο βασίζεται στο «αμίλητο νερό» που κουβαλούν από την πηγή τα κοριτσόπουλα – κατά ομάδες – από την προηγούμενη βραδυά.
Όποιο όνομα τύχει να ακούσουν πρώτο κατά τη διαδρομή της μεταφοράς, θα είναι το όνομα του άντρα που θα παντρευτούν.
Μέσα στο δοχείο, που κλείνει από την ίδια βραδιά, κάθε κορίτσι έχει ρίξει κάτι δικό του (π.χ. κουμπί, δακτυλίθρα κτλ) που μόνο αυτό το ίδιο γνωρίζει.
Την επόμενη βραδιά, μετά το κάψιμο των Μάηδων, «ανοίγει» ο Κλύδωνας.
Ο κλύδωνας ανοίγει με το τραγούδι «τον κλύδωνα ανοίγουμε του άι Γιαννιού το βράδυ …» που το τραγουδούν εν χορώ όλοι οι παρευρισκόμενοι.
Στη συνέχεια κάποια γιαγιά που αναλαμβάνει το σχετικό ρόλο τραβά ένα-ένα όλα τα πραγματάκια που έχουν τοποθετηθεί στο κουβέλι και τραγουδά για καθένα από αυτά ένα δίστιχο.
Από αυτό που θα πει η γιαγιά εικάζει το ενδιαφερόμενο κορίτσι –που μόνο αυτό γνωρίζει για ποιο τα είπε– πληροφορείται για την τύχη του στα ερωτικά ζητήματα.